Antykoncepcja - Wychowanie dziecka, zdrowie dziecka, choroby dziecka - portal dla rodziców

Antykoncepcja - z łac. anti - cooceptio - przeciw poczęciu. Są to wszystkie działania, które mają na celu zapobiec zapłodnieniu, a także wszelkie środki mechaniczne, chemiczne i hormonalne temu służące.

Nie istnieje 100% metoda antykoncepcyjna - każda pozostawia pewien margines, w którym mimo prawidłowego jej stosowania może dojść do zapłodnienia i zagnieżdżenia zarodka w macicy. Skuteczność antykoncepcji mierzona jest wg wskaźnika Pearla - im wskaźnik ten będzie niższy, tym metoda bardziej skuteczna.

Metody mechaniczne polegają na zablokowaniu możliwości fizycznego kontaktu nasienia z jajeczkiem - najczęściej poprzez niedopuszczenie do dostanie się nasienia do macicy. Są to najczęściej prezerwatywy i kapturki dopochwowe. Ich wadą jest to, że prócz niskiej skuteczności, wymagają użycia bezpośrednio przed lub w trakcie stosunku. Do dodatkowych zalet możemy zaliczyć zwiększoną ochronę przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Metody te nie wymagają wcześniejszych badań ani konsultacji lekarskich.

Metody chemiczne polegają na unieszkodliwieniu plemników/odebrania im możliwości poruszania się. Stosowana są zwykle kilkanaście minut przed stosunkiem. Mają postać globulek, żelów lub maści, które wprowadza się do kobiecej pochwy. Metody te nie chronią przed zarażeniem się chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Metody hormonalne polegają na przyjmowaniu syntetycznych hormonów, które wpływając na układ hormonalny kobiety wstrzymują dojrzewanie pęcherzyków Graafa, owulację, zmieniają środowisko śluzowe szyjki macicy, jajowodów bądź samej macicy. Wyróżnia się preparaty jedno- i dwuskładnikowe.
Preparaty jednoskładnikowe działają przede wszystkim poprzez zmiany w wydzielaniu i konsystencji śluzu szyjki macicy, uniemożliwiając dotarcie plemników do macicy, a także często uniemożliwiają zagnieżdżenie się zapłodnionej już komórki jajowej w macicy.
Preparaty dwuskładnikowe - jeden z zawartych w nich hormonów (etynyloestradiol) zapobiega dojrzewaniu pęcherzyków Graafa, a co za tym idzie - komórek jajowych. Gestageny natomiast wstrzymują owulację, utrudniają przedostanie się plemników przez szyjkę macicy. Oba hormony działając wspólnie mają także za zadanie uniemożliwić zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej w macicy.

Metody hormonalne uważane są za jedne z najskuteczniejszych. Pewne kontrowersje wywołuje kwestia bezpieczeństwa. Pomimo, że najnowsze dostępne na rynku środki są coraz bezpieczniejsze, to nadal zdarzają się przypadki, w których stosowanie takiej antykoncepcji doprowadziło do poważnych powikłań. Dyskutowana jest ciągle kwestia niepłodności, na jaką może zapaść kobieta po odstawieniu środków hormonalnych - opinie są sprzeczne. Wiadomo, że stosowanie ww. antykoncepcji może powodować wzrost występowania zapalenia grzybiczego pochwy, zakażeń bakteryjnych, zatorów i zakrzepów które mogą być niezwykle niebezpieczne dla zdrowia, oraz raka piersi. Zawarte w antykoncepcji hormony mogą natomiast zmniejszyć ryzyko zachorowań na nowotwory jajników i macicy.

Metody chirurgiczne - polegają na podwiązaniu lub przecięciu nasieniowodów/jajowodów. nie są polecane ze względu na niską powracalność do płodności. Są zakazane w części krajów - w tym w Polsce.

Za antykoncepcję uważa się także stosunek przerywany oraz płukanie pochwy bezpośrednio po stosunku, ale obecnie wielu seksuologów sprzeciwia się temu twierdząc, że nie można takich działań nazywać antykoncepcją.

Metody naturalne wg WHO antykoncepcją nie są, gdyż wymagają od partnerów powstrzymania się od współżycia w dni płodne. Jednak wiele osób wykorzystuje je w celu uniknięcie poczęcia - np. ze względu na zdrowy styl życia. Naturalne Planowanie Rodziny z założenia nie jest antykoncepcją i nie może być jako taka traktowane.

Stosowanie antykoncepcji wzbudza wiele kontrowersji zwłaszcza natury etycznej i religijnej. Zdecydowanym przeciwnikiem stosowania antykoncepcji jest Kościół Katolicki. Nauka Kościoła stanowi, że stosowanie środków antykoncepcyjnych wypacza prawdziwy charakter współżycia seksualnego, jest zaprzeczeniem prawdziwej miłości małżeńskiej, sprzyja rozwiązłości i uprzedmiotowieniu człowieka. Podobne stanowisko zajmuje Islam, który również nie zezwala na stosowanie środków antykoncepcyjnych. Kościoły protestanckie zajmują różne stanowiska, w zależności od konkretnej denominacji.