Jak osiągnąć sukces w pracy i szczęście w domu?

Jak wykazały badania miernikiem wartości pracy zawodowej partnerów, z punktu widzenia rodziny, jest wartość ekonomiczna przeliczana wprost na pieniądze. Poczucie bezpieczeństwa rodziny wymaga stałego źródła finansowania, którego nie da się osiągnąć bez pracy zawodowej. Partnerzy w równym stopniu starają się więc zasilać domowy budżet. Sytuacja zmienia się w momencie pojawienia się dzieci. Mimo, że bezpośrednie konsekwencje zawodowe rodzicielstwa odnoszą się głównie do kobiet, problem godzenia kariery zawodowej z życiem rodzinnym dotyczy obojga partnerów.

Przyjęty w polskim społeczeństwie stereotyp, według którego definiuje się  kobiecość i męskość wpływa na podział ról w rodzinie. Od kobiety oczekuje się dbałości o domowe ognisko, opieki nad dziećmi, mężczyzna natomiast ma na rodzinę zarobić. O ile sfera domowa przestała być utożsamiana wyłącznie z kobietami, o tyle rodzicielstwo, szczególnie w pierwszym okresie życia dziecka, przypisywane jest wyłącznie kobietom. Tak zdefiniowany podział określa sposób i warunki, na jakich kobiety i mężczyźni uczestniczą w dwóch sferach życia: prywatnej i zawodowej. Skłania to partnerów do wejścia w role narzucone przez kulturę a nie będące ich świadomym wyborem.

W przypadku kobiet sytuacja jest o tyle trudniejsza, że ich kariera w sposób bezpośredni obciążona jest konsekwencjami macierzyństwa. Szczególnie w pierwszym okresie życia dziecka obecnosć matki jest niezbędna. Natomiast w modelu typowym rodziny ojciec jest nieobecny i skoncentrowany przede wszystkim na pracy zawodowej i jej utrzymaniu („Badania jakościowe gospodarstw domowych w ramach projektu systemowego: Godzenie ról rodzinnych i zawodowych kobiet i mężczyzn. Raport końcowy”, Warszawa 29.09.2009 r.). Nawet jeżeli partnerzy respektują wzajemne potrzeby aspiracji zawodowych, gdy w rodzinie pojawi się dziecko to najczęściej zaczyna ona funkcjonować na zasadzie modelu typowego - modelu, w którym straty ponoszą nie tylko partnerzy, ale też i ich dzieci.

Dla niektórych pracodawców potencjalna ciąża pracownicy i obciążenia związane z wychowaniem dziecka, np. zwolnienia z powodu choroby dziecka, są zagrożeniem dla wydajności pracy młodej matki. Często pracujące matki odczuwają ogromną presję i przyznają się do poczucia porażki na polu zawodowym i rodzinnym. W II kwartale 2010 roku obowiązki rodzinne i związane z prowadzeniem domu jako powód rezygnacji z pracy wskazało 20,9% biernych zawodowo, w tym 5,3% mężczyzn i 33,1% kobiet (GUS „Aktywność ekonomiczna ludności Polski, II kwartał 2010”).

Dla mężczyzn odpowiedzialnych  za utrzymanie rodziny pojawienie się dziecka oznacza zwiększenie ilości godzin poświęconych na pracę. Negatywnie wpływa to na obecność ojca w domu i jego udział
w życiu rodzinnym. Poza osłabieniem więzi z rodziną obciążenie dodatkową pracą powoduje duży stres i staje się podłożem wielu chorób.

Zarówno rodzice jak i eksperci wskazują, że potrzebne są konkretne przepisy, które będą ułatwiały łączenie pracy z wychowywaniem dzieci. Kodeks pracy takie rozwiązania oferuje. Coraz więcej pracodawców w Polsce korzysta z proponowanych form, takich jak elastyczne zatrudnienie, indywidualnie dobrany czas pracy, które umożliwiają rodzicom godzenie pracy zawodowej
z wychowaniem dziecka. Niezwykle ważne jest wsparcie państwa w postaci miejsc w żłobkach
i przedszkolach dla dzieci pracujących rodziców. Wprowadzane zmiany ułatwiające zakładanie takich placówek osobom prywatnym pomogą rozwiązać ten problem. Od stycznia 2010 r. mężczyźni mogą korzystać z tygodniowego urlopu ojcowskiego, a od stycznia 2011 r. będą to już 2 tygodnie. Ponadto, od stycznia 2010 roku nowelizacja Kodeksu Pracy umożliwiła wzięcie przez mężczyznę dodatkowego urlopu macierzyńskiego, którego warunkiem jest wykorzystanie przez kobietę po urodzeniu dziecka co najmniej 14 tygodni. Pracownik przebywający na dodatkowym urlopie macierzyńskim może pracować zawodowo w niepełnym wymiarze, jednak nie wyższym niż połowa etatu.

Poza zmianami prawnymi  potrzeba zmian na poziomie obyczajowym i świadomościowym. Możliwe jest to dzięki nagłaśnianiu sprawy przez media. Młodzi rodzice zaczynają dostrzegać korzyści płynące z wyjścia poza biologiczną czy kulturową rolę.  Realizacja partnerskiego modelu rodziny, polegającego na dzieleniu  się obowiązkami domowymi, stwarza szansę na osiągnięcie spełnienia zawodowego przy jednoczesnym satysfakcjonującym życiu rodzinnym.

Praca zawodowa to nie tylko pieniądze. Niezwykle istotny jest czynnik samorealizacji, poczucie spełnienia i zawodowy sukces. Potrzeba samorealizacji jest tak samo silna u mężczyzn jak u kobiet, bez względu na stan cywilny czy posiadanie dzieci. Dlatego niezwykle ważne jest pokonywanie oporu, czy nawet strachu przed powrotem do pracy zawodowej. Jak wykazały badania, szczególnie w przypadku kobiet, praca motywuje do dbania o siebie, daje możliwość utrzymania kontaktów i znajomości, spełnia potrzebę „wyjścia do ludzi”. Warto pracować.

Wpływ kariery zawodowej na życie rodzinne jest oczywisty i nieunikniony. Robienie kariery nie stoi jednak w sprzeczności z wypełnianiem ról rodzinnych. Dobrze jest pamiętać, że osiągnięcie równowagi w godzeniu kariery z życiem rodzinnym jest łatwiejsze jeśli przebiega według spójnika „i” , a nie „albo”. Jestem troskliwą matką i kobietą sukcesu. Jestem wspierającym ojcem i dobrym pracownikiem, nigdy zamiast. Dzięki rozwiązaniom prawnym i instytucjonalnemu wsparciu godzenie ról zawodowych i rodzinnych staje się łatwiejsze.