Dysplazja stawu biodrowego u niemowląt

Od kiedy dwoje ludzi dowiaduje się, ze zostaną rodzicami chcą mieć pewność, że ich dziecko rozwija się prawidłowo. Dlatego bardzo często konsultują swoje wątpliwości z lekarzami różnych specjalności. Wizyta u ortopedy jest jednak niezależna od ewentualnych wątpliwości młodych rodziców. Każde dziecko musi być zbadane przez lekarza, który oceni czy nie występuje dysplazja stawu biodrowego.

Dysplazja stawu biodrowego – co to takiego?

Termin ten obejmuje wszystkie nieprawidłowości anatomiczne w obrębie stawu biodrowego, które mogą być wrodzone, lub rozwinąć się w okresie noworodkowym. Wada ta dotyczyć może wszystkich elementów stawu, a więc panewki, bliższego końca kości udowej oraz torebki stawowej. Lekarz w trakcie badania ultrasonograficznego ocenia głównie wygląd panewki, głowy kości udowej oraz ich wzajemnego położenia względem siebie. Stawy biodrowe noworodka i młodego niemowlęcia są delikatne i niestabilne. W związku z fizjologiczną niedojrzałością gdy kości tracą ze sobą właściwy kontakt, staw nie rozwija się prawidłowo. W ciągu 1. roku życia staje się on mocniejszy i bardziej stabilny, jednak nieprawidłowości występujące przed ukończeniem przez malucha 12 miesiąca życia mogą świadczyć o tym, że u dziecka występuje dysplazja stawu biodrowego. Choroba ta statystycznie częściej rozwija się u dziewczynek niż chłopców.

Badanie w celu wykluczenia dysplazji

Nie da się rozpoznać dysplazji u płodu, dlatego pierwsze badanie bioder przeprowadza się po narodzeniu dziecka. U noworodka rozpoznanie jest bardzo proste - wymaga tylko sprawdzenia w biodrze dwóch objawów: przeskakiwania i ograniczenia odwodzenia. Wynik badania lekarskiego stawów biodrowych na oddziale noworodkowym powinien być zapisany w książeczce zdrowia dziecka. Kolejne, obowiązkowe badanie to wykonane pomiędzy 6 a 8 tygodniem życia badanie USG. U starszych dzieci, powyżej 1-go roku życia najlepszym badaniem jest wykonanie zdjęcia RTG, jednak u maluchów zdjęcie byłoby niewyraźne ze względu na niewykształcone do końca kości, dlatego wykonuje się badanie ultrasonografem. Badanie jest dla dziecka zupełnie bezbolesne. Trwa około 15 minut. Przez cały czas rodzice mogą towarzyszyć brzdącowi, który często płacze ze względu na to, że żel przy pomocy którego wykonywane jest USG jest zimny. Lekarz układa malucha na specjalnie skonstruowanym przewijaku umożliwiającym wygodne i stabilne ułożenie dziecka na boku. W tej pozycji może precyzyjnie zbadać i ocenić anatomię bioderek malucha. Na podstawie obrazu stawu biodrowego w USG lekarz zleca określone postępowanie i termin następnej kontroli. Standardem są minimum 3 badania USG do 6 miesiąca życia. W razie stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości w obrębie stawu lekarz zleca odpowiednie leczenie i zwiększa częstotliwość kontroli, aby ocenić czy nie ma miejsca dysplazja stawu biodrowego.

Co powoduje zwyrodnienie?

Wada objawia się częściej u dzieci z ciąży mnogiej, dzieci które urodziły się z tzw. ułożenia miednicowego, oraz u maluchów u których w rodzinie, u rodziców lub rodzeństwa, wystąpiła wada stawów biodrowych. Istnieją czynniki, które sprzyjają rozwojowi choroby. Nie można jednak jednoznacznie ocenić który z nich wpłynął na jej wystąpienie. Jednym czynników jest nieprawidłowe podkurczanie nóżek przez dziecko w łonie matki pod koniec ciąży. Może to wynikać z braku miejsca w jamie macicy i faktu, że maluszkowi jest za ciasno! Dysplazja stawu biodrowego może też być skutkiem nadmiernej ilości produkowanego przez organizm mamy hormonu – relaksyny. Pojawia się on w organizmie kobiety pod koniec ciąży i służy rozluźnieniu stawu miednicy i przygotowaniu spojenia łonowego do porodu. U noworodka powoduje rozluźnienie więzadeł stawowych, a to sprzyja dysplazji. Do rozwoju choroby może przyczynić się także nieprawidłowa pielęgnacja malucha, a konkretnie prostowanie mu naturalnie przykurczonych nóżek. Może skończyć to się wywichnięciem kości udowej ze stawu. Dlatego drodzy rodzice ostrożnie przy zmianie pieluszki!

Leczenie dysplazji

Leczenie zwyrodnienia uzależnione jest od stopnia zaawansowania choroby oraz wieku dziecka. Im maluch jest mniejszy tym łatwej i szybciej wszystko powinno wrócić do normy. Dysplazja stawu biodrowego leczona jest powolnym, stopniowym pokonywaniem oporu skróconych mięśni, aż do uzyskania pełnego odwodzenia. Leczenie zachowawcze polega na prawidłowym ustawieniu elementów stawu biodrowego względem siebie i utrzymaniu tego ustawienia przez odpowiednio długi okres czasu. Zazwyczaj wystarczy tzw. szerokie pieluchowanie, czasem jednak niezbędne jest zastosowanie odpowiedniego sprzętu ortopedycznego. Wczesne wykrycie nieprawidłowości zapobiegnie ewentualnemu usztywnieniu biodra przy pomocy gipsu czy, w ostateczności, zabiegowi operacyjnemu. Nie wyleczona lub przeoczona dysplazja daje znać o sobie w okresie pokwitania, pojawia się wówczas zmęczenie, dolegliwości bólowe kolana, później biodra. U kobiet często występuje ból tuż po urodzeniu pierwszego dziecka, jako wynik zmian zwyrodnieniowych biodra na tle przetrwałej dysplazji.

Zdarzyć się może, że badanie lekarskie nie ujawnia dysplazji. Jeżeli więc wyczujesz przeskakiwanie w biodrze lub inne objawy, które Cię zaniepokoją  - być może dziecko bardziej zgina i porusza tylko jedną nóżką? - zgłoś się do lekarza. Sprawdzi on, czy Twoje obserwacje są słuszne, a w razie wątpliwości zleci badanie USG oraz konsultację u ortopedy. Jednak nie panikuj!  W pierwszych miesiącach życia staw biodrowy dziecka ma największą możliwość przebudowy. Jeśli nawet w początkowym okresie lekarz zauważy nieprawidłowość w stawie, to natychmiastowe  podjęcie leczenia daje gwarancje na prawidłową budowę i funkcjonowanie biodra w przyszłości.