Czy dziecko powinno mieć obowiązki domowe? Jak nauczyć je odpowiedzialności?

Czy dziecko powinno mieć obowiązki domowe?

Temat ten powoduje wśród rodziców wiele dyskusji. Niektórzy uważają, że dzieciństwo powinno być beztroskie i wypełnione zabawą, a na obowiązki przyjdzie czas. Z drugiej strony dzieci uczą się pewnych zachowań od pierwszych lat życia i, jak mówi stare powiedzenie: "Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał." Dlatego jesteśmy zdania, że obowiązki domowe dzieci nie powinny wzbudzać kontrowersji, pod warunkiem że rodzice podejdą do tematu rozsądnie i odpowiedzialnie.

Jakie korzyści daje zaangażowanie w obowiązki domowe dzieci?

Angażowanie dzieci w codzienne, drobne prace domowe daje wiele korzyści. Jest to w głównej mierze nauka odpowiedzialności, ponieważ maluch szybko zaczyna zauważać, że to, co robi, ma namacalny wpływ na jego otoczenie. Inne korzyści to:

Rozwój samodzielności – wykonywanie drobnych prac w domu, takich jak nakrywanie do stołu, rozpakowanie zmywarki czy parowanie skarpetek, daje dziecku poczucie sprawczości.

Rozwój umiejętności życiowych – dzieci, które od małego uczestniczą aktywnie w życiu domowym, w dorosłym wieku łatwiej radzą sobie z organizacją życia.

Wyrabianie nawyków – wykonywane obowiązki domowe dzieci to doskonała nauka odpowiedzialności. Podlewanie kwiatków czy karmienie zwierząt uczy systematyczności, a to z kolei procentuje w innych aspektach życia, jak chociażby nauka.

Poczucie wspólnoty – dziecko, aktywnie angażując się w domowe obowiązki, zauważa, że każdy ma w domu swoje zadania. Dzięki temu potrafi docenić pracę innych i mocniej odczuwa rodzinną wspólnotę.

Czy obowiązki domowe mogą nadmiernie obciążyć dziecko?

Rodzice, którzy nieprzychylnie patrzą na obowiązki domowe dzieci, swoje stanowisko tłumaczą tym, że obecnie dzieci bywają mocno obciążone obowiązkami. Długie godziny spędzane w szkole, a następnie zajęcia dodatkowe mogą sprawiać, że dziecko ma niewiele czasu na odpoczynek i zabawę. Jest w tym oczywiście wiele prawdy. Jeśli dziecko codziennie po szkole biegnie na trening sportowy, a po powrocie ma czas tylko na odrobienie lekcji, ciężko oczekiwać, że dodatkowo codziennie będzie miało siłę, by sprzątać swój pokój.

W pełni się z tym zgadzamy. Dlatego chcielibyśmy podkreślić najważniejszą rzecz – obowiązki domowe nie muszą oznaczać ciężkiej pracy. Jeśli będą dostosowane do wieku i ilości zajęć dziecka, nie będą stanowić obciążenia, a jedynie drobny element codzienności.

Obowiązki domowe dostosowane do wieku dziecka

To na rodzicach spoczywa obowiązek racjonalnego podejścia do tematu, aby nauka odpowiedzialności nie stała się powodem do kłótni i sporów. Przydzielane zadania nie mogą być zbyt trudne (to zniechęci dziecko) ani zbyt łatwe (to z kolei nie wpłynie pozytywnie na rozwój samodzielności). Kluczowe jest, by rodzice byli konsekwentni w egzekwowaniu obowiązków, ale też mieli realne oczekiwania.

Ciężko wskazać dokładne zadania dla konkretnej grupy wiekowej, ponieważ dzieci rozwijają się w indywidualnym tempie. Biorąc jednak pod uwagę ogólny zarys rozwoju, obowiązki domowe dzieci względem wieku mogą wyglądać następująco:

2-3 lata – dzieci w tym wieku lubią przebywać z rodzicami i ich naśladować, to dobry moment na wspólne:

• sprzątanie zabawek,

• wrzucanie brudnego ubrania do kosza na pranie,

• odkładanie książek na miejsce.

4-6 lat – wiek przedszkolny, nauka odpowiedzialności odbywa się przez wykonywanie obowiązków w formie zabawy. Przedszkolaki mają już coraz lepszą koordynację ruchową, dlatego mogą:

• nakrywać do stołu,

• podlewać kwiatki,

• pomagać w rozpakowaniu zmywarki (np. podając naczynia).

7-10 lat – wiek wczesnoszkolny. Dzieci w tym wieku są już dość duże, by ich pomoc była rzeczywistym wsparciem dla domu. Mogą np.:

• wyrzucać śmieci,

• posłać rano swoje łóżko,

• pomagać w przygotowaniu posiłków.

11+ lat – nastolatki mogą już w pełni współpracować z rodzicami w domowych obowiązkach. To, co będzie w tym czasie należeć do ich zadań, zależy od wcześniej wypracowanych schematów. Nastolatek może:

• robić drobne zakupy,

• wychodzić na spacer z psem,

• przejąć obowiązki związane z opieką nad domowym zwierzęciem,

• sprzątać swój pokój i dbać o porządek w swojej szafie,

• nastawiać zmywarkę.

Najistotniejsze jest systematyczne wprowadzanie obowiązków do życia dziecka od najmłodszych lat. Pozwoli to mu traktować te zadania jako element codzienności, a nie przykry obowiązek. Jeśli do tej pory dziecko nie miało żadnych obowiązków, nie można od razu oczekiwać, że będzie wykonywało pełną listę zadań. Obowiązki domowe dzieci należy wprowadzać stopniowo i rozmyślnie.