Ból zęba po borowaniu i założeniu plomby

 Ból zębów uzależniony jest od stanu zębiny, miazgi i tkanek okołowierzchołkowych.1

Szkliwo pełni funkcję ochronną dla zębiny przed wpływem bodźców termicznych, chemicznych i bakteryjnych. Zębina jest wrażliwa na ból, dzięki wypustkom odontoblastów, a miazga jest odpowiedzialna za odżywianie zęba, ale też ostrzega przed dolegliwościami bólowymi, które mogą wywoływać bodźce termiczne, chemiczne, bakteryjne i mechaniczne. Miazga zębów z obnażoną zębiną (np. starte powierzchnie zębów, ubytki próchnicowego i niepróchnicowego pochodzenia, odsłonięte szyjki) reaguje żywo na niskie i wysokie temperatury.

Jeśli bodźce termiczne powtarzają się często i przekraczają próg tolerancji miazgi, wówczas powstaje proces zapalny1 (ryc. 1). Mechanizm działania bodźców termicznych tłumaczy się ich wpływem na nerwy naczynioruchowe, które doprowadzają do gwałtownego przekrwienia lub niedokrwienia i w ten sposób powstają zaburzenia w odżywianiu zęba, a następnie od fazy przekrwienia dochodzi do zapalenia miazgi.1

Ból sprowokowany występuje pod wpływem działania bodźców termicznych (ciepło, zimno), chemicznych i mechanicznych, i zanika po ich ustąpieniu   jest to prawidłowa reakcja zdrowej miazgi.3 Ale jeśli ból sprowokowany utrzymuje się przez parę minut po ustąpieniu działania bodźca termicznego to jest uważany za wskaźnik toczącego się procesu zapalnego w miazdze.3

Reakcja ta jest nasilona, jeśli bodziec działa na zęby, których szkliwo uległo starciu (czyli poniżej brzegów szkliwa w okolicy mamelonów zębiny), a obnażone kanaliki zębinowe są narażone na szkodliwe działanie środowiska jamy ustnej. Wtedy wrażliwość zębów jest objawem nadwrażliwości zębiny3 (ryc. 2).

Ból towarzyszący nadwrażliwości zębiny i przekrwieniu miazgi jest bardzo podobny, gdyż ból ten został wywołany albo przez bezpośrednie drażnienie zakończeń nerwowych, albo przez przenoszenie bodźców do miazgi.5 W tym przypadku dobry rezultat może przynieść zmiana techniki szczotkowania zębów oraz wybór miękkiej szczoteczki i pasty do zębów nadwrażliwych; ale może to być też nieskuteczne.

Wówczas należy podjąć leczenie nadwrażliwości zębów w gabinecie stomatologicznym specjalnymi preparatami (np. środkami impregnującymi, które mają za zadanie dyfundować w głąb zębiny i zamykać kanaliki zębinowe).5 Silne dolegliwości nadwrażliwości zębiny mogą też występować w zębach z obnażonymi szyjkami zębów, co bardzo często objawia się w początkowych okresach chorób przyzębia brzeżnego.3

 

Warto pamiętać, że każdy człowiek odmiennie interpretuje ból, gdyż odczucie bólu jest uzależnione od percepcji i od reakcji osobniczej, która jest zmienna w zależności od stanu psychicznego pacjenta.1 Niewielkie dolegliwości bólowe i wrażliwość na bodźce termiczne po wypełnieniu ubytku zęba mogą się utrzymywać kilka dni po leczeniu (po zadziałaniu bodźców termicznych, chemicznych oraz mechanicznych, jakie zachodzą w trakcie mechanicznego opracowywania ubytku próchnicowego i jego wypełnienia) jako objaw wrażliwości pozabiegowej (postoperative sensitivity).4

W ocenie klinicznej 133 pacjentów po tygodniu od leczenia (wg kryteriów Cvara i Ryge’a) odnotowano wrażliwość pozabiegową tylko u 3% badanych, w tym u jednego pacjenta stwierdzono znaczną wrażliwość zęba na zmiany temperatury i zgłębnikowanie.4 Jeśli dolegliwości utrzymują się dłużej, przyczyną może być toczące się ostre zapalenie miazgi odwracalne, nieodwracalne lub przewlekłe zaostrzone, dlatego należy się zgłosić do lekarza stomatologa w celu szczegółowej diagnostyki.

Najlepszym rozwiązaniem jest wykonanie raz jeszcze badania klinicznego (podmiotowego i przedmiotowego) u lekarza stomatologa, u którego to leczenie było realizowane, gdyż tylko ten operator dokładnie wie, jaka była głębokość preparacji, jak bliska była odległość miazgi zęba od dna ubytku, czy doszło do próchnicowego obnażenia miazgi oraz jakie zastosował materiały i czy wykonane wypełnienie nie stanowi węzła urazowego.
 

Na badanie przedmiotowe składają się: badanie wzrokiem i dotykiem (za pomocą lusterka, zgłębnika i oświetlenia), badanie żywotności miazgi (z zastosowaniem testów termicznych lub elektrycznych), badanie tkanek okołowierzchołkowych (za pomocą testów palpacyjnego, opukiwania, Smrekera) oraz badanie radiologiczne.1,2
Dokładna analiza ww. badań ogranicza możliwość popełnienia błędów diagnostycznych.
 

Przy trudnościach diagnostycznych można skorzystać z konsultacji u lekarza specjalisty w zakresie stomatologii zachowawczej z endodoncją. Konsultacje specjalistyczne w dziedzinie stomatologii są bezpłatne w ramach NFZ i nie wymagają skierowania.

Opracowanie: Medycyna Praktyczna  - Lekarze pacjentom

lek. stom. Wioletta Bereziewicz
Zakład Epidemiologii i Badań Populacyjnych IZP CMUJ w Krakowie
Zakład Stomatologii Zintegrowanej IS CMUJ w Krakowie
Europejskie Centrum Profilaktyki w Krakowie

Bibliografia:
1.    Jańczuk Z.: Stomatologia zachowawcza – zarys kliniczny. Podręcznik dla studentów stomatologii. Wyd. 3 rozszerzone, Wydaw. Lekarskie PZWL, Warszawa 2008: 341 350
2.    Pawlicka H.: Kliniczne postępowanie w kanałowym leczeniu zębów. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Wyd. 1, Wydaw. Bestom, Łódź 2007: 25 27
3.    Arabska-Przedpełska B.: Endodoncja. Wydaw. Medyczne, Warszawa 1996: 47
4.    Skośkiewicz-Malinowska K., Fita K., Przywitowska I.: Wstępna ocena kliniczna wypełnień z materiału kompozytowego Tetric EvoCeram. Dent. Med. Probl., 2007; 44 (2): 214–218. Dostępne na: http://www.dmp.am.wroc.pl/artykuly/DMP_2007442214.pdf
5.    Potoczek S.: Stomatologia zachowawcza. Cz. II. Stomatologia Praktyczna 3. Wyd. 1, Urban & Partner, Wrocław 1995: 206

TUTAJ ZADASZ SWOJE PYTANIE

EKSPERTOM WYDAWNICTWA MEDYCYNA PRAKTYCZNA