Makiawelizm - LIFE Krzysztof JNW

Makiawelizm jest w dzisiejszym języku wyrażeniem o negatywnym zabarwieniu. Oznacza działania przewrotne i obłudne, choć nie pozbawione przenikliwego geniuszu. Jednocześnie dzieła Machiavellego uważnie studiują (a potem się do tego nie przyznają :) politycy, specjaliści od reklamy i public relations i ci, którzy mają cokolwiek wspólnego z władzą.

Machiavelli pisał o polityce w oderwaniu od moralności. Nie pisał, jak być dobrym władcą; pisał, jak być skutecznym i osiągać swoje cele. "Książę", jego najsłynniejsze dzieło, to zbiór rad i wskazówek dla panującego; w dzisiejszych warunkach demokracji rady te mogą odnosić się do każdego. Poniższa garść cytatów z "Księcia" dość dokładnie prezentuje poglądy Machiavellego.

''Zdobywca, opanowawszy rządy, powinien przygotować i popełnić naraz wszystkie nieodzowne okrucieństwa, aby nie wracając do nich codziennie i nie powtarzając ich, mógł dodać ludziom otuchy i pozyskać ich dobrodziejstwami. Albowiem krzywdy powinno się wyrządzać wszystkie naraz, aby krócej doznawane, mniej tym samym krzywdziły, natomiast dobrodziejstwa trzeba świadczyć po trosze, aby lepiej smakowały."

''O wiele bezpieczniej budzić strach niż miłość. Można bowiem o ludziach powiedzieć, że są niewdzięczni, zmienni, kłamliwi, unikający niebezpieczeństw i chciwi zysku. A mniej boją się ludzie krzywdzić kogoś, kto budzi miłość, niż tego, kto budzi strach. Albowiem miłość jest trzymana węzłem zobowiązań, który ludzie, ponieważ są nikczemni, zrywają, skoro tylko nadarzy się sposobność osobistej korzyści, natomiast strach jest oparty na obawie kary; ten więc nie zawiedzie nigdy."

''Musicie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby prowadzenia wojny: jeden - prawem, drugi - siłą; pierwszy sposób jest ludzki, a drugi zwierzęcy, lecz ponieważ pierwszy częstokroć nie wystarcza, wypada uciekać się do drugiego. Dlatego książę musi umieć dobrze posługiwać się naturą zwierzęcia i człowieka. Starożytni pisarze cichaczem zalecają książętom ten środek, podając, że Achillesa i wielu innych książąt oddano na wychowanie Chironowi, centaurowi. To, że ich nauczycielem była istota na wpół ludzka, na wpół zwierzęca, nic innego nie znaczy, jak to, że książę musi posługiwać się i jedną, i drugą naturą i że jedna bez drugiej nie jest silna."

"Mądry pan nie może ani powinien dotrzymywać wiary, jeżeli takie dotrzymywanie przynosi mu szkodę i gdy zniknęły przyczyny, które spowodowały jego przyrzeczenie."

''Nie jest koniecznym, aby książę posiadał wszystkie wymienione zalety, lecz jest bardzo potrzebnym, aby wydawało się, że je posiada. Powinien więc książę uchodzić za litościwego, dotrzymującego wiary, ludzkiego, religijnego, prawego i być nim w rzeczywistości, lecz potrafić także i działać wręcz przeciwnie, gdy zajdzie potrzeba."

Książęta powinni powierzać innym rozdzielanie ciężarów, a dla siebie zachować rozdzielanie łask."

''Sposób, w jaki się żyje, jest tak różny od tego, w jaki się żyć powinno, że kto chcąc czynić tak, jak się czynić powinno, nie czyni tak, jak inni ludzie czynią, ten gotuje raczej swój upadek niż przetrwanie."

Machiavelli pisał, że jego rady nie byłyby dobre, gdyby ludzie byli dobrzy; ponieważ jednak tacy nie są, konieczne jest postępować w taki właśnie sposób, aby osiągnąć swoje cele. Francis Bacon napisał, że Machiavelli tym różni się od innych myślicieli, że tamci piszą, jak ludzie postępować powinni, a on - jak ludzie w rzeczywistości postępują. Dlatego nawet jeśli kogoś po przeczytaniu powyższych cytatów razi ich cynizm, nie należy się oburzać: to jest o nas.